07-10-2025: Het Overheidsbrede Beleidsoverleg Digitale Overheid (OBDO) heeft op 23 september 2025 ermee ingestemd om NL-SBB te verplichten voor de overheid ('Pas toe of leg uit') en aan beheerder Geonovum het predicaat 'Uitstekend beheer' voor deze standaard toe te kennen.

NL-SBB

NL-SBB biedt handvaten om begrippen eenduidig te beschrijven in een begrippenlijst, taxonomie of thesaurus. Zo helpt NL-SBB om betekenis van begrippen van de overheid, in begrijpelijk Nederlands uit te leggen. Dankzij het eenduidig beschrijven van begrippen ontstaat er een samenhangend stelsel van begrippenkaders. Dit leidt tot betere samenwerking tussen overheden. Doordat NL-SBB een verbinding legt met wet- en regelgeving die aan de basis staan van het begrip, borgt NL-SBB dat het handelen naar deze begrippen rechtmatig is. 

Inhoudsopgave

Content

Status

Lijst status
  • ‘Verplicht ('Pas toe of leg uit’)' betekent dat de standaard verplicht moet worden uitgevraagd en toegepast volgens de Instructie rijksdienst bij aanschaf ICT-diensten of ICT-producten.
  • ‘Aanbevolen’ betekent dat dit een gangbare of opkomende standaard is waarvan het Forum Standaardisatie het gebruik aanbeveelt.
  • ‘In behandeling’ betekent dat de standaard wordt getoetst voor opname op een van de lijsten.
  • ‘Archief’ betekent dat de standaard in het verleden op de lijst heeft gestaan of in behandeling is geweest en nu niet (meer) verplicht of aanbevolen wordt.

'Pas toe of leg uit'
Functioneel toepassingsgebied

Beschrijft conform de standaard syntaxis de toepassing(en) waarvoor het gebruik van de standaard is verplicht ('Pas toe of leg uit') of wordt aanbevolen (afhankelijk van de lijststatus). 

NL-SBB moet worden toegepast bij het beschrijven van begrippen in een begrippenlijst, taxonomie of thesaurus met als doel deze begrippen eenduidig en herbruikbaar vast te leggen.
Organisatorisch werkingsgebied

Benoemt de organisaties waarvoor de verplichting geldt.

Nederlandse overheden (Rijk, provincies, gemeenten en waterschappen) en instellingen uit de (semi-)publieke sector.
Europese status

‘Ja’ betekent dat de standaard is erkend door het Multi Stakeholder Platform on ICT Standardisation van de Europese Commissie.
Nee

Nut en werking

Typering

Eenduidig vastleggen van begrippen
Nut

Het toepassen van NL-SBB helpt om de betekenis van begrippen die de overheid gebruikt, in begrijpelijk Nederlands te kunnen uitleggen. De betekenis en grondslag van gegevens is van groot belang voor het kunnen begrijpen en interpreteren van die gegevens. Met NL-SBB wordt informatie beter vindbaar en is er altijd een eenduidige beschrijving voor een begrip beschikbaar vanuit de primair verantwoordelijke organisatie.

NL-SBB maakt het mogelijk om:

  • binnen een organisatie alle begrippen op één plek te beheren door een verantwoordelijke per domein. Daarmee ontstaan begrippenkaders voor een bepaalde registratie of voor een (overheids)organisatie of sector.
  • interoperabele begrippenkaders te maken, die naar elkaars begrippen kunnen verwijzen en/of elkaars beschrijvingen van begrippen kunnen hergebruiken. Hiermee ontstaat een samenhangend stelsel van begrippenkaders
  • eenvoudige, herbruikbare begrippenkaders te maken voor toepassingen zoals een termenlijst of index van gebruikte begrippen op webpagina's of in documenten.
  • een verbinding te leggen met wet- en regelgeving die aan de basis staan van een begrip, waardoor het gebruik van NL-SBB borgt dat het handelen naar deze begrippen rechtmatig is.
Werking

NL-SBB biedt een kader voor het eenduidig vastleggen van begrippen. Dit begrippenkader ‘vangt’ de betekenis van een begrip, zo veel mogelijk in begrijpelijke taal (B1-niveau). NL-SBB biedt daarnaast een kader voor verwijzingen naar de (juridische) grondslag van een begrip in een geschreven bron of een bron op het internet, zoals Wettenbank van de overheid.

De standaard is zo opgezet dat een begrippenkader volgens NL-SBB als linked data kan worden gepubliceerd. Daarbij wordt gebruik gemaakt van met name SKOS (gegevensmodel voor termen en begrippen) en linked data, maar NL-SBB kan ook zonder SKOS en linked data worden gebruikt.
Relatie met andere standaarden
Domein
Trefwoorden

Detailinformatie

Volledige naam

Standaard voor beschrijven van begrippen
Versie

1.0
Specificatiedocument

NL-SBB - Standaard voor het beschrijven van begrippen
Beheerorganisatie

Geonovum

Toepassing

Community

Organisaties waarbij men terecht kan voor adoptieondersteuning, best practices, use cases en/of nadere informatie over de standaard.

NL-SBB community
Hulpmiddelen

Vrij beschikbare hulpmiddelen en software die de adoptie van de standaard ondersteunen. Dit kunnen zijn: referentie-implementaties, open source libraries, test tools, e.d.

In het specificatiedocument van NL-SBB is een aantal best practices opgenomen voor het werken met de in deze standaard beschreven kenmerken van begrippen, speciaal voor specialisten zoals analisten, informatiemodelleurs en -architecten en voor ontwikkelaars van ondersteunende tooling.

Toetsingsinformatie

Toelichting bij opname

NL-SBB heeft raakvlakken met SKOS, maar is geen Nederlands profiel op SKOS. NL-SBB bevat namelijk ook elementen die buiten SKOS vallen, zoals concepten grondslag of begrijpelijke taal. Bij de verplichting van NL-SBB aan de overheid hoort ook een zorgvuldige positionering van NL-SBB en SKOS.
Adoptieadviezen

De formele adoptieadviezen die het Forum Standaardisatie meegeeft bij plaatsing van de standaard op de 'Pas toe of leg uit'-lijst of lijst aanbevolen standaarden.

Het Forum Standaardisatie geeft de volgende adviezen bij plaatsing van naamstandaard op de ‘pas toe of leg uit’-lijst:

  • Aan Geonovum om de samenhang tussen SKOS en NL-SBB in 2025 helder te communiceren (welke standaard wanneer van toepassing is) ter bevordering van de adoptie en ter verduidelijking voor inkopers.
  • Aan Geonovum en Bureau Forum Standaardisatie om bij aanmelding van een nieuwe versie van NL-SBB (al dan niet onder ‘Uitstekend beheer’) de mogelijk veranderende verhouding tussen NL-SBB en (toekomstige) aanpalende standaarden op de lijst open standaarden van Forum Standaardisatie (waaronder SKOS en MIM) in beeld te brengen. Hierbij dient te worden bekeken welke consequenties deze nieuwe versie kan hebben voor deze standaarden.
  • Aan Geonovum om in de eerstvolgende versie van de NL-SBB expliciet op te nemen, en daarvoor met experts in kaart te brengen, hoe de standaard zich verhoudt tot de Aanwijzingen voor de regelgeving en de daarin geldende criteria en werkwijzen voor totstandkoming van begrippen in wet- en regelgeving.
  • Aan Geonovum om in de eerstvolgende versie van NL-SBB de verhouding tot de begripsdefinities/begripsbepalingen in wetgeving nader te duiden, waarbij specifiek ook aandacht is voor hergebruik bij nieuwe wetgeving of wijziging van wetgeving, van bestaande begrippen, en de meerwaarde van NL-SBB hierin. 

Aanvullend op bovenstaande adviezen is tijdens het aanvullend onderzoek nog een aantal adviezen geformuleerd:

  • Aan Kadaster en Geonovum om een tekstuele wijziging in NL-SBB door te voeren, waarin het toepassen van de standaard beter uiteen wordt gezet, en daarmee duidelijk te maken wat de standaard wel en niet oplost.
  • Aan Kadaster en Geonovum om best practices te blijven ontwikkelen en samen met de community uit te werken om zodoende begrippen naar een hoger volwassenheidsmodel te brengen.
  • Aan Geonovum om de documentatie van de standaard door te ontwikkelen en beter vindbaar te maken.
  • Aan Kadaster en Geonovum om binnen een jaar de samenhang en verschillen tussen NL-SBB en SKOS duidelijk te analyseren en vast te leggen, inclusief de implicaties van gezamenlijke registratie en daarbij op te trekken met Bureau Forum Standaardisatie voor het inzichtelijk maken van de implicaties ervan voor de lijst open standaarden.
  • Aan Kadaster en Geonovum om praktijkervaringen, best practices en inzichten van leveranciers en werkgroepen zoals FDS, MIM en NORA te betrekken bij de verdere uitwerking.
  • Aan Kadaster en Geonovum om te onderzoeken of en hoe NL-SBB binnen Federatief Datastelsel gepositioneerd kan worden, bijvoorbeeld aan de hand van concrete datatoepassingen zoals ‘data bij de bron’.
Uitstekend beheer
  • ‘Ja’ betekent dat een nieuwe versie van de standaard na aanmelding op de lijst wordt overgenomen zonder aanvullende toetsing door het Forum Standaardisatie.
  • ‘Nee’ betekent dat een nieuwe versie van de standaard na aanmelding eerst door het Forum Standaardisatie wordt getoetst voordat de huidige versie op de lijst door de nieuwe versie kan worden vervangen.

Ja
Intakeadvies

20240619-intakeadvies-nl-sbb.pdf

PDF Document | 200.08 KB
Expertadvies

20241120-Expertadvies-NL-SBB.pdf

PDF Document | 332.77 KB
Consultatie

20241223-verslag-reacties-consultatie-NL-SBB-plus-Memo-Reactie-KVK-internetconsultatie-NL-SBB.pdf

PDF Document | 245.28 KB
Aanvullend onderzoek

20250620-Aanvullend-onderzoek-NL-SBB.pdf

PDF Document | 153.09 KB
Forumadvies

20250625-Forumadvies-NL-SBB.pdf

PDF Document | 255.81 KB
Datum van aanmelding

22-11-2023
Datum van besluit

23-09-2025

Overig

Toelichting

NL-SBB heeft raakvlakken met SKOS. SKOS is gegevensmodel voor het publiceren van termen en begrippen op het internet. NL-SBB is zo opgezet dat een begrippenkader als linked data kan worden gepubliceerd. Daarbij wordt gebruik gemaakt van met name SKOS en linked data.

Daarnaast is NL-SBB in andere contexten toepasbaar. Zo kunnen organisaties die nog niet de stap richting linked data hebben gemaakt, met NL-SBB al wel qua inhoud en structuur interoperabele beschrijvingen maken. De stap naar publicatie op het internet is dan vooral een technische.